فلج مغزی (Cerebral Palsy) چیست؟

توصیف فلج مغزی و بررسی در کلینیک توانبخشی جنت آباد

فلج مغزی، واژه ای برای توصیف هریک از اختلال های حرکتی متعددی است که از آسیب دستگاه عصبی مرکزی در حین زایمان و یا بلافاصله بعد از زایمان نشات می گیرند. این تصطلاح عام، گروهی از نشانگان اختلال حرکتی غیر پیش رونده واغلب متغیر را در بر می گیرد که به طور ثانویه به دسته ای از ضایعات و ناهنجاری های مغزی گفته می شود که در مراحل اولیه ی تکامل مغز پدید می آیند.

بین یک دهم تا دو دهم درصد از کل کودکان، دچار نوعی فلج مغزی بوده، ولی این آمار در نوزادان زودرس به ۱% افزایش می یابد. علامت مشخصه ی فلج مغزی، ناتوانی در کنترل ارادی فعالیت های حرکتی است.

علت شناسی فلج مغزی و بررسی در کلینیک توانبخشی جنت آباد

اگرچه همواره نمی توان علتی را برای این بیماری تعیین کرد، ولی از علل شایع، می توان به اختلال های داخل رحمی، زردی نوزادان اشاره نمود. صدمه های دستگاه عصبی مرکزی و یا ابتلا به بیماری های شدید در اوایل دوران کودکی (مانند مننژیت یا کم آبی شدید) نیز می توان سبب ایجاد علایم فلج مغزی می شوند. قریب به ۷۰% مبتلایان فلج مغزی، دچار درگیری اسپاستیک (سفتی و گرفتگی عضلانی) هستند که مشخصه ی آن تکامل ناکافی اندام های درگیر، تشدید رفلکس های تاندونی عمقی، افزایش تونیسیته ی عضلات، و تمایل به ایجاد انقباض های دائمی می باشد. “راه رفتن به صورت قیچی” و راه رفتن بر روی نوک پنجه ها، از علائم مشخصه ی بیماران دچار فلج مغزی اسپاستیک است. ۲۰% دیگر از مبتلایان، درگیری آتتوئید دارند که مشخصه ی آن، حرکت های غیر ارادی آهسته و پیچشی، و نیز حرکت های ناگهانی و جهشی (با تنش های عاطفی ونیز با تلاش برای انجام حرکت های هدفدارف افزایش می یابند) می باشد. اختلال تکلم نیز عموما وجود داشته و ممکن است شدید باشد. آتاکسی(عدم تعادل) در ۱۰% بیماران دچار فلج مغزی دیده شده و با علائمی چون ضعف، عدم وجود هماهنگی، و لرزش در ابتدای حرکت ها مشخص می گردد. حالت های مختلط این بیماری نیز شایع است.

برخی اختلالات ناشی از این بیماری و مورد ارزیابی در کلینیک توانبخشی جنت آباد

_اختلال گفتار فلجی(دیزآرتری)،

_ضعف کلی در مهارت های حرکتی دهان،

_دشواری در هماهنگ کردن عمل تنفس در هنگام صحبت کردن،

_ضعف در کنترل بلندی صدا،

_ممکن است اختلال هایی در درک  و بیان گفتار وجود داشته باشد،

_ تشنج در ۲۵% موارد،

_اختلال شنوایی،

_اختلال های بینایی،

_اختلال در درک محرک ها،

_عقب ماندگی ذهنی،

_ناتوانایی هایی در یادگیری،

_رفلکس های ابتدایی پایدار،

_انحراف ستون فقرات،

_کوتاه بودن دامنه ی توجه،

_بیش فعالی،

_اختلال در بلع که اغلب با علائمی مانند قدرت مکیدن ضعیف، رفلکس گاز گرفتن تونیک، ضعف در هماهنگ سازی عمل بلع، فعال بودن بیش از حد رفلکس اغ زدن و بیرون زدگی بیش از حد زبان،

_امکان کمبود اکسیژن حین غذا خوردن.

شیوه های مداخله و درمان در فلج مغزی در کلینیک توانبخشی جنت آباد

_برای تسهیل وضعیت گرفتن بدن و فراهم آوردن شرایط لازم برای تنفس و تکامل دهانی-حرکتی، از اصول درمان های عصبی-تکاملی استفاده می شود.

_برای پیشگیری از کاهش اکسیژن خون در حین غذا خوردن از طریق دهان و کاستن از شدت آن، از شیوه های دقیق غذا خوردن و انتخاب مناسب نوع غذا از نظر حجم و قوام و… استفاده می شود.

_مهارت های تولید صوت، کمک های تنفسی و جمله سازس صحیح را تمرین کنید. به جای تمرکز بر تکالیف، بر تمرین گفتار هدفمند تاکید می شود.

_بهبود و تقویت سواد و مهارت های مربوطه؛

_مشارکت کامل در فعالیت های خانوادگی، مدرسه، اجتماعی و محله؛

_برنامه ریزی برای درمان بلند مدت.